Bitcoin ve Ethereum üzerinde dönen menkul değer yahut emtia tartışmaları, kripto sanayisini yeni bir yol ayrımına sürüklüyor.
Kripto paralar, Bitcoin devriminin yarattığı popülarite ile çeşitli boğa koşuları yaşadılar. Yıllar evvel Satoshi Nakamoto tarafından ortaya çıkarılan Bitcoin, yeni bir dijital çağın temellerini attı. Kripto paraların önderi, beraberinde yeni ve güçlü projeleri de getirdi. Bunlardan birisi, ikinci en büyük kripto para olan Ethereum oldu. Blockchain teknolojisi ve beraberinde gelen kripto paralar, milyon dolarlık hacimden milyarlarcadolarlık hacme ulaştı. Elbette bunda global iktisadın de tesirleri bulunuyor. Enflasyon, krizler, küresel sorunlar gibi etmenler kripto paraların benimsenmesine yardımcı oldu. Evvel, Bitcoin ve ardıçlarının birer balon olduğu ortaya sürüldü. İnsanlara nazaran bu, patlayacak ve 2008 krizinin birebirini yaşatacaktı. Lakin o denli olmadı ve kripto sanayisi varlığını güçlendirdi. Sonraki aşama, ülkelerin kripto paraları yasaklayacağı istikametindeydi. Lakin kripto endüstrisi, teknolojisiyle birlikte ülkelerin kabul etmesi gereken bir mecra haline geldi. Kripto piyasası, her yatırım piyasasında olduğu üzere ayı trendleriyle uğraş etti. Lakin tüm bu ayı trendleri, kripto sanayisini karalamanın da önünü açtı. Son vakitlerin yeni tartışması, Bitcoin ve Ethereum üzerinde dönen menkul değer yahut emtia konusu oldu.
Küresel İktisat; Bitcoin ve Ethereum için Menkul Değer ve Emtia Ayrımında
Kripto sanayisinin başkanları Bitcoin ve Ethereum, birçok global iktisat aktörleri tarafından ele alındı. Aktörler, menkul değer ve emtia tartışmalarını körükledi.
Birçok yatırım ve idare uzmanı Bitcoin‘i emtia olarak kıymetlendirdi. Global iktisatta ticari faaliyetlerin tümüne verilen tabir olan emtia, altın ve gümüş gibi yatırım eserlerini de kapsıyor. Uzmanlar Bitcoin‘i, bu ticari faaliyetler ortasında görüyor ve bir ticari mal olarak kabul ediyor.
Altın dışında, pirinç veya buğday gibi tarım eserleri de emtia statüsünde bedellendiriliyor. Bitcoin‘in, menkul değer olamayacağı da mutlaklık kazandı. Zira Bitcoin, PoS düzeneğini kullanmıyor. Daha fazla, altın gibi bir üretim ve kullanım eseri olarak görülüyor. Ayrıyeten bir kesim, Bitcoin için dijital altın tarifi yapmaktan kaçınmıyor. Tartışmaları körükleyen de Ethereum oldu. PoW mekanizmasından çıkarak PoS‘a geçen Ethereum, SEC‘in dikkatini çekti.
Ancak öteki tarafta, Emtia Vadeli Süreçler Ticaret Komisyonu’nun (CFTC) yaptığı atılım de gündem oldu. CFTC, FTX eski CEO’su SBF hakkındaki iddianamesinde Bitcoin, Ethereum ve Tether‘i emtia olarak söz etti. SEC Başkanı Gary Gensler‘in, PoS kullanan kripto para ünitelerinin menkul değer olma ihtimalini belirtmesi başka bir tartışmaya yol açtı.
Kripto sanayisindeki emtia ve menkul değer tartışmaları uzun müddettir devam ediyor. Yıllar boyunca süren bu düzensizlik, son vakitlerde önemli boyutlara gelmiş durumda. Bitcoin yatırımcısı Michael Saylor, Ethereum‘un bir menkul değer olduğunu ve Bitcoin‘in emtia olduğunu ısrarla savundu.
Sektörün güçlü isimleri bu tartışmaları yapa dursun, biz bu yol ayrımının sonuçlarına değinelim.
Ethereum Menkul Değer, Bitcoin Emtia Olursa Neler Olabilir?
Kripto sanayisinin en kıymetli yol ayrımlarından birisiyle karşı karşıyayız. Regülasyonlar, sağlam bir biçimde geleceğinin sinyalini veriyor. Bilhassa son FTX olayı, düzenleme ve denetleme muhtaçlığını hiç olmadığı kadar ortaya çıkardı.
Regülasyonların gelmesiyle birlikte kripto sanayisinde yeni bir periyot başlayacak. Lakin regülasyonlar, bir gözetmeni de beraberinde getirecek. Emtia eserlerini denetleyen CFTC ve menkul değer eserlerini denetleyen SEC, kripto sanayisine de el atacak üzere görünüyor. Elbette bunun kararını ABD veremeyecek. Globale yayılmış olan kripto kesimi, ortak bir regülasyon ve denetleyici oluşturulmasına neden olabilir.
CFTC ve SECMerkeziyetsizlik ve kapalılık unsurlarıyla popülerlik kazanan kripto paralar, tahminen de bundan sonra bir denetleyicinin gölgesinde hareket edecek. Kripto yatırımcılarının birden fazla bu durumu bekliyor ve istiyor. Sebebi ise büsbütün birebir: Sağlam bir mecra olmalı!
Bitcoin‘in bir menkul kıymet olamayacağını ve emtia olarak değerlendirileceğini belirtmiştik. Bunun nedenleri ortasında, Bitcoin‘in bir getiri kaynağından çok daha fazlasını sağlayabiliyor olması yer alıyor. SEC tarafından bu bahisle ilgili de bir açıklama gelmişti. SEC Başkanı Gensler, Bitcoin hariç tüm kripto paraları son derece spekülatif varlıklar olarak tanımladı. Gensler, içlerinden yalnızca Bitcoin‘in emtia olarak değerlendirilebileceğini belirtti.
Gensler‘in yaptığı kıyaslama da dikkat çekti. Gensler, insanların kripto paralara yatırım yapma halini menkul değerlere yatırım yapan insanlara benzetti. İki tarafın da bir getiri umuduyla süreç aldığını düşündü.
Ethereum’un bir menkul değer olması, kripto sanayisini de sarsacaktır. Zira birçok kripto projesi, Ethereum ağında hizmet veriyor. SEC denetimi altına girme ihtimali olacağı için, öteki kripto paraların da çöküşüne yer hazırlayabilir. Bu durumda Ethereum, tıpkı bir devlet tahvilleri üzere sıkı nezaret altında süreç görecektir. Muhtemel kripto yanlışları, projenin tahminen de sonunu getirebilir. Lakin başka taraftan baktığınızda, Ethereum makine üzere çalışan bir ağ yapısına sahip. Bu türlü bir projenin menkul değer olması, trilyonlarca dolarlık yatırımı çekebilir. Zira yatırımcılar, büsbütün SEC ve gibisi regülatörün himayesi altındaki kripto projesine daha çok güvenecektir. Tahminen de Bitcoin‘in tarihe karışıp, Ethereum‘un önder kripto para ünitesi olacağı senaryosu buradan geliyordur. Elbette bu durum, Ethereum‘un merkezileştirilmesi manasına da geliyor. Kripto sanayisinin klasik niyetine aksi bir durum kelam konusu olabilir.
Diğer taraftan, Bitcoin‘in emtia olduğu ve menkul kıymet olamayacağı SEC‘in de kabul ettiği bir durum oldu. Mümkün bir resmi emtia statüsü, Bitcoin‘in dijital altın olma sürecini hızlandırabilir. Bu durumda ülkeler, altın rezervlerinin yanı sıra Bitcoin rezervlerine de başvurabilir. El Salvador örneğini, genel dünya tertibinde düşünebiliriz. Mümkün bir emtia statüsünde, Bitcoin‘in kontrolünü CFTC veya gibisi bir kuruluş gerçekleştirecektir. Bu durum da trilyonlarca dolarlık yatırım dünyasının iştahını açacaktır. Zira büyük yatırımcılar, dijital altının regüle edilmiş haline ağır ilgi gösterir.
İş Yatırım Memleketler arası Sermaye Piyasaları Yöneticisi Şant Manukyan, kripto sanayisinde menkul değer statüsünün yansımasını kıymetlendirdi. Manukyan, kripto piyasasının menkul değer olması halinde ABD‘de talep ve süreç hacminin düşeceğini aktardı. Fakat Manukyan’a nazaran, öbür ülkelerde de durum değişmeyecek ve tahminen de likidite artışına neden olacak.
Manukyan, kripto para borsalarının da aracı kurum statüsü almak zorunda kalacağının altını çizdi. Son FTX olaylarına bakılırsa, kripto para borsalarının denetleyicilerden aracı kurum statüsü alması mantıklı olabilir. Bu durum daha emniyetli bir piyasa şartı sağlayacaktır.
Ayrıca Manukyan, ICO kripto projelerinin de SEC denetimine gireceğini aktardı. Böylece kripto projeleri, sağlam değilse piyasaya çıkış yapamayacak.
Konuyla ilgili Şant Manukyan‘ın görüşlerini aldık.
İş Yatırım Memleketler arası Sermaye Piyasaları Yöneticisi Şant Manukyan, menkul değer ve emtia tartışmalarıyla ilgili görüşlerini paylaştı. Manukyan, SEC‘in kullandığı ölçütün Howey Testi olduğundan bahsetti. Bu test ile birlikte, dört maddenin dördünü de geçen varlıklar menkul değer olarak kabul ediliyor. Nedir bu Howey Testi ve dört madde?
• Para karşılığında mı elde edilebildi?
• Yatırım bir şirkete/girişime mi yapıldı?
• Yatırımdan kar elde edilmesi mi umuluyor?
• Kar bir üçüncü taraf yahut müteşebbisin gayretleri kaynaklı mı?
Bu dört unsur, genel olarak incelendiğinde menkul değerlerin daha çok kar temelli olduğunu ortaya koyuyor. Ayrıyeten Manukyan, menkul değer ve emtia olayına en düzgün emsalin Ripple olacağını belirtti. SEC ile Ripple arasında geçen davanın konusu da menkul değer halinde. Bu davada SEC, Ripple‘ın bir menkul değer olduğunu savunuyor. Lakin, Ripple tarafı buna karşı çıkıyor. Bu davanın sonucu, genel kripto endüstrisinin regüle edilmesinde değerli bir rol oynayacak üzere görünüyor.
Diğer taraftan Manukyan, SEC Başkanı Gensler‘in yaptığı açıklamalara da değindi. Manukyan‘a nazaran, Gensler‘in PoS kullanan kripto projelerinin Howey‘den geçme ihtimali olduğunu söylemesi tartışmaları tetikledi. Bunun ana nedeni ise PoS iştirakçilerinin kar elde etmek emeli ile para yatırmaları. Lido ve öbür borsalarının bu şekildeki çalışmaları öne çıkıyor. Bu durum Howey‘nin bir ve üçüncü unsurlarıyla uyumlu oluyor.
Yatırım Uzmanı Şant Manukyan, Ethereum‘un bir menkul değer olamayacağını düşünüyor. Bunun nedeni olarak da Howey’in ikinci ve dördüncü unsurlarına uymadığını gösteriyor.
Kripto Bir Karar Aşamasında
Tüm bu tartışmaların ve gerçeklerin ortasında, kripto paraların bir karar basamağında olduğunu söylememiz yanlışsız olacaktır.
Bitcoin‘in emtia ve Ethereum‘un menkul değer olarak kıymetlendirilmesi yeni bir devri başlatacaktır. Bunun sonucunda, kripto sanayisindeki birçok proje tarihin tozlu sayfalarına karışacak. Bunun en kıymetli sebebi, regülasyonların sıkı bir kontrol sağlayacak olmasıdır. 4 dakika içinde kripto para çıkarılabilen bu devirde, denetlenemeyen tüm kripto projelerine yasaklamalar getirilebilir.
Bu yatırımcılar açısından daha sağlam ve daha sağlam bir piyasa şartları manası taşıyor. Böylece kripto yatırımcıları, regülasyonlardan sağlam bir biçimde geçmiş projelere yönelebilir. Lakin risk severler, muhtemel makus senaryolara karşı hazırlıklı olmalı.
Karar kısa müddette gelmeyecektir. CFTC ve SEC, sık sık bu bahis hakkında görüşlerini paylaşıyor. Son FTX olayının mahkeme süreci de devam ediyor. Önümüzdeki yıllarda, sağlam bir regülasyonun gelmesi kelam konusu olabilir. Lakin piyasa şartlarına bakılırsa, Bitcoin ve Ethereum farklı yollara gidecek üzere görünüyor. Emtia ve menkul değer dışında farklı bir yol daha çizilebilir. Bunu mahkeme sonuçları ve ülke tavırları belirleyecek.
Ancak bakıldığı vakit, rastgele bir kontrol ve düzenleme olmadan kripto piyasasının adım atması mümkün görünmüyor. Zira kontrolsüz ortamda, her periyotta bir FTX ve bir Terra olayı yaşanabilir. Son Binance iddiaları bile yatırımcıları huzursuz etmeye yetti.
