İngiltere Maliye Bakanı Jeremy Hunt’ın, resesyona ilerleyen ülkede Muhafazakar Parti’ye yönelik takviyesi artırmak ve ekonomiyi korumak emeliyle 55 milyar sterlinlik (65 milyar dolar) kemer sıkma paketinin büyük bir kısmını bir sonraki seçime kadar ertelemesi bekleniyor.
Hunt’ın 17 Kasım’da yapacağı ‘Sonbahar Açıklaması’nda yüzde 40’ı vergi artışlarından ve yüzde 60’ı harcama kesintilerinden gelecek tedbirleri açıklaması bekleniyordu.
Bloomberg’e konuşan kaynaklara nazaran tasarruf planının büyük kısmı büyümeyi korumak maksadıyla beş yıllık planın son yıllarında gerçekleştirilecek.
Cuma günü gelen resmi bilgiler GSYİH’nın Eylül ayına kadar olan üç ay içinde 2021’in başlangıcından beri birinci kere küçüldüğünü gösterdi.
En güzel senaryoda 1 yıllık resesyon öngörülüyor
İngiltere Merkez Bankası, İngiltere’nin en uygun senaryoda bile yaklaşık bir yıl sürecek bir resesyon yaşayacağını öngörüyor.
Hunt, Pazar günü Sky News’e verdiği bir röportajda, “Eğer bir resesyon içindeysek bunun mümkün olduğunca kısa ve sığ geçtiğinden emin olmak istiyorum. Ekonomiyi büyütecek tedbirler olacak lakin bunların önden nakit yüklemeli olmayan beklentiler olması muhtemel” tabirlerini kullandı.
Öte yandan Starling Bank’ın CEO’su Anne Boden bir televizyon kanalına verdiği demeçte, Hunt’ı büyümeyi durduracak kadar sıkılaştırmaması konusunda uyardı. “Yapmamız gereken şey, çok düzeltme yapmadığımızdan emin olmak. Bu nitekim çok tehlikeli.”
Bali’deki G-20 toplantılarına giderken, Başbakan Rishi Sunak gazetecilere verdiği demeçte, kamu maliyesini sürdürülebilir bir patikaya oturtmanın “uluslararası piyasaların beklentilerini karşılamak” ve faiz oranlarını düşük tutmak için gerekli olduğunu söyledi.
Sunak büyümenin ‘zaman içinde insanların vergilerini azaltabilmenin ve kamu hizmetlerini destekleyebilmenin’ anahtarı olduğunu da kelamlarına ekledi. Başbakan insanların Maliye Bakanı’ndan denklemin bu tarafını de duyacağını kaydetti.
Hunt, kamu maliyesindeki boşluğu doldurmak için herkesin daha fazla vergi ödemek zorunda kalacağını söyledi, lakin Pazar günü Sun gazetesine yazdığı bir yazıda, “en geniş omuzluların” yükün büyük kısmını taşıyacağı konusunda ısrar etti.
Olası tedbirler neler?
Alınacak muhtemel tedbirler ortasında şunlar öne çıkıyordu:
-Gelir vergisi hududunu yüzde 45’lik bir düşüşle 125 bin sterline indirerek yılda yaklaşık 1 milyar sterlin elde etmek
-Gelir vergisi eşiklerinin dondurulmasını iki yıl uzatarak 2028’e dek 6 milyar sterlin elde etmek
-2024-25’te sona erecek mevcut gözden geçirme periyodu sonrası bakanlık harcamalarını küçük gerçek vadeli artışlarla sınırlayarak 20 milyar sterlin kadar tasarruf sağlamak
-Enerji firmalarına halihazırda uygulanan yüksek gelir vergisini yüzde 25’ten yüzde 30’a artırmak ve 2027’ye dek 2 yıl daha uzatarak 5 milyar sterlin elde etmek
Ernst&Young İngiltere Vergi Siyasetleri Lideri ve Hazine Bakanlığı Vergi Uzmanları Lideri olan Chris Sanger, “Hükümet muhtemelen bugün insanların ceplerinden para çekerek kara deliği doldurmak istemiyor, bu nedenle tasarrufların bir kısmını erteleyecek” dedi.
Hunt ve Sunak’ın, bir dizi maksadı dengelemenin yanı sıra, uygulayacakları siyasetin İngiltere Merkez Bankası’nın (BOE) enflasyonu artırmaktan kaçınma eforlarıyla uyumlu çalışmasını sağlamaları gerekiyor. Bununla birlikte İngiltere’nin Liz Truss’ın küçük bütçesinin pervasızlığından sonra gerekeni yapacağına dair piyasaları garanti altına almak için acil mali güvenilirlik göstermeleri gerektiği belirtiliyor.
Öte yandan, mensubu oldukları Muhafazakar Parti’nin 2025 yılına dek yapılacak seçimlerden evvel muhalefetteki Emekçi Partisi ile ortalarındaki 20 puanlık farkın kapanması gerekiyor.
Hunt, Pazar günü Sun’da yazdığı yazısında, “Şu anda yapabileceğimiz en değerli şey, istikrarı yine sağlamak, kamu maliyemizi düzenlemek ve borçların düşmesini sağlamak olacak. Enflasyonu denetim altına almanın ve faiz oranlarını mümkün olduğunca düşük tutmanın tek yolu bu” sözlerini kullandı.
İngiltere Şansölyesinin Mali Boşluğu Düzeltme Planında Neler Bekleniyor?
Bloomberg Economics’ten Jamie Rush ve Dan Hanson, 30 milyar sterlinlik bir mali konsolidasyonun, BOE’nin 2024’ün sonlarına kadar kalacakları faizleri gelecek yıl yüzde 3’ten yüzde 4,25’e yükseltmesini gerektireceğini kestirim ediyor.
İkili 45 milyar sterlinlik bir konsolidasyon, faiz artışlarını yüzde 4’te tutacağını ve 2024’te süratle düşeceklerini kaydetti.
Hunt, mali krizden sonra gerekenin dörtte birinden daha az olan GSYİH’nın yaklaşık yüzde 2’si oranında bir bütçe konsolidasyonu planlıyor.
Kemer sıkma siyaseti 5 yıla yayılacak
Kemer sıkma uygulamaları, darbeyi yumuşatmak için beş yıla yayılacak ve tıpkı vakitte, tasarrufların beşte dördünün departman bütçelerinde yapılan kesintilerde yapıldığı 2010-2018 periyodundan keskin biçimde farklı olacak.
Muhafazakarların 12 yıllık bütçe sıkılaştırmasından sonra, kamu hizmetlerine ziyan vermeden harcamaları kısmak çok daha sıkıntı. Mali Araştırmalar Enstitüsü Müdür Yardımcısı Carl Emmerson, “2010’da kesebileceğiniz düşük bedelli programları belirlemek daha kolaydı. Artık, bir mühlet kuvvetli kesintilerden sonra, kolay tasarruf görmek zor” dedi.
Seçim sonrası harcama planlarından elde edilen departman tasarruflarının yanı sıra, Hunt’ın yardım bütçesinden yıllık yaklaşık 5 milyar sterlin elde etmesi ve planlanan yatırım harcamalarını tarihi ortalamalara indirerek 10 milyar sterlin kadar tasarruf etmesi bekleniyor.
Bu uygulamaların, yıllık harcama kesintilerini yaklaşık 35 milyar sterline götürmesi bekleniyor.
