2022 yılının pandemiden sonra dünya iktisadı için düze çıkma yılı olması gerekiyordu.
Bunun yerine 2022’ye yeni bir savaş, rekor enflasyon ve iklim ilişkili felaketler damgasını vurdu. Tarihçi Adam Tooze tarafından tanınan hale getirilen bir terim olan “polikriz” yılıydı.
2023’te daha fazla acı ve göz yaşına hazır olun
Amsterdam Üniversitesi’nde makroekonomi profesörü Roel Beetsma, “Yüzyılın başından beri krizlerin sayısı arttı” dedi.
Beetsma, AFP’ye verdiği demeçte, “İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana hiç bu kadar karmaşık bir durum görmemiştik” dedi.
2020’deki Covid kaynaklı ekonomik krizin akabinde, 2021’de ülkeler karantinalardan yahut öteki kısıtlamalardan çıktıkça tüketici fiyatları yükselmeye başladı.
Merkez bankacıları, ekonomiler olağana döndükçe yüksek enflasyonun süreksiz olacağı konusunda ısrar ettiler. Lakin Rusya’nın Şubat ayı sonlarında Ukrayna’yı işgal etmesi, güç ve besin fiyatlarının yükselmesine neden oldu.
Ücretler enflasyona ayak uyduramadığı için birçok ülke artık ömür maliyeti zahmetleri boğuşuyor ve hane halkı daralan bütçeleriyle harcamalarında güç seçimler yapmaya zorlanıyor.
Frankfurt Noel pazarındaki standından konuşan Nicole Eisermann, “Kremadan şaraba ve elektriğe kadar her şey daha değerli hale geldi” dedi.
Merkez bankaları 2022 boyunca enflayosnun peşinden koştu. Dört nala koşan enflasyonu dizginlemek gayesiyle faiz oranlarını beklenmedik süratte yükseltmeye başladılar. Yükselen borçlanma maliyetleri ekonomik faaliyetin yavaşlaması manasına geldiğinden ülkeleri derin resesyona sürükleme riskini beraberinde getirdi.
Enflasyon sonunda Amerika Birleşik Devletleri’nde ve avro bölgesinde yavaşlamaya başladı—velakin…
Tüketici harcama iştahını yitiriyor
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne nazaran (OECD), G20 gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki tüketici fiyatlarının dördüncü çeyrekte yüzde 8’e ulaşması ve gelecek yıl yüzde 5,5’e düşmesi bekleniyor.
OECD, hükümetleri hane halkını rahatlatmak için bütçeden yardım sağlamaya teşvik ediyor.
Bruegel niyet kuruluşuna nazaran, 27 ülkeden oluşan Avrupa Birliği’nde tüketicileri yüksek güç fiyatlarından korumak için bugüne kadar 674 milyar Euro (704 milyar dolar) ayrıldı.
Avrupa’nın en büyük iktisadı ve güç arzında en çok Rusya’ya bağımlı olan Almanya, bu toplamın 264 milyar Euroluk kısmını oluşturuyor.
EY danışmanlığı tarafından yapılan bir ankete nazaran, her iki Almandan biri artık sırf temel muhtaçlık hususlarına harcama yaptığını söylüyor.
ABD Merkez Bankası (Fed) lideri Jerome Powell geçen hafta faiz artırımlarının “Aralık ayında” “en kısa sürede” yavaşlayabileceğinin sinyalini vermesine karşın, artan faiz oranları şimdiden tüketici ve işletmelere ziyan verdi.
Üstelik Powell, fiyat istikrarını tekrar sağlamak için siyasetin muhtemelen bir müddet daha sıkı kalması gerekeceği konusunda uyardı.
Avrupa Merkez Bankası lideri Christine Lagarde ise Avrupa Merkez Bankası’nın sıkılaştırma siyasetini sürdüreceğine dair net bir sinyal göndererek, Euro-bölgesi enflasyonunun şimdi doruğa ulaşmadığını söyledi.
Ekonomistler, Almanya’nın ve bir öbür büyük Euro-bölgesi iktisadı olan İtalya’nın resesyona girmesini bekliyor. İngiltere iktisadı esasen küçülüyor. Derecelendirme kuruluşu S&P Küresel, 2023’te bölge için sakinlik öngörüyor.
Ancak Milletlerarası Para Fonu (IMF), dünya iktisadının 2023’te yüzde 2,7 büyüyerek büyümesini bekliyor. OECD yüzde 2,2 büyüme öngörüyor.
Bu ortada koronavirüs pandemisi, global iktisat için bir bilmece olmaya devam ediyor.
Çin’in Sıfır Covid siyaseti dünyanın en büyük ikinci iktisadında büyümeyi kısıtladı. Beijing ülke çapındaki protestoların akabinde kısıtlamaları gevşetmeye başladı, ancak Covid’de esnekliğin bedeli üretim ve ihracatı örseleyen geniş çaplı bir salgın olabilir.
2022’nin en büyük sürprizi: İklim değişiminin maliyetleri belirginleşti
Ancak Beetsma için en büyük kriz, “ağır çekimde süregelen” iklim değişikliği.
Reasürans devi Swiss Re’ye nazaran, doğal ve insan kaynaklı felaketler 2022’de şu ana kadar 268 milyar dolarlık ekonomik kayba neden oldu. Sadece Ian Kasırgası varsayımı olarak 50-65 milyar dolarlık bir sigortalı ziyana mal oldu.
Pakistan’daki seller bu yıl 30 milyar dolarlık hasara ve ekonomik kayba neden oldu.
Hükümetler, Kasım ayında Mısır’da düzenlenen Birleşmiş Milletler iklim görüşmelerinde (COP27), doğal afetlerden harap olmuş savunmasız gelişmekte olan ülkelerin maruz kaldığı kayıpları karşılamak için bir fon oluşturma konusunda anlaştılar.
Ancak COP27 tepesi, sera gazı emisyonlarını azaltma ve global ısınmayı yavaşlatma muhtaçlığına karşın, fosil yakıtların kullanımının kademeli olarak kaldırılmasına yönelik yeni taahhütler olmadan sona erdi.
Beetsma, “Bu akut bir kriz değil, çok uzun vadeli, uzun periyodik bir kriz” dedi. “Yeterince süratle uğraşa geçmezsek, iklim değişkliği bizi gibisi görülmemiş bir ölçekte vuracak.”
Kaynak: © 2022 AFP
Türkiye bu türlü yoksullaşma görmedi! & 2022 karnesi: çok berbat | Atilla Yeşilada
FÖŞ yazdı: Pandemi çağında ekonomi
