ABD dışındaki kurumlar, Döviz türevleri yoluyla bilançolarında tahminen 65 trilyon dolarlık “eksik” dolar borcu tutuyor ve bu da global siyaset yapıcıların bir sonraki mali krizi kestirim etmesini zorlaştırıyor.
Bank for International Settlements’ın (BIS) yayımladığı bir makaleye nazaran, bu çok kısa vadeli bilinmeyen borçlanma, emeklilik fonlarının döviz swapları ve öbür türev süreçler yoluyla borçlu olduğu “devasa, eksik ve büyüyen” bir borcun kesimini oluşturuyor.
BIS, bunun bir sorun olduğunu, zira hem global mali kriz sırasında hem de pandeminin birinci günlerinde, dolar fonlama geriliminin merkez bankalarını sıkıntı durumdaki borçlulara yardım etmek için adım atmaya zorladığı devirde döviz takaslarının hudut noktaları olduğunu belirtti.
Araştırmacılar Claudio Borio, Robert McCauley ve Patrick McGuire, “Bilanço dışı büyük yükümlülüklerin varlığından kaç analistin haberdar olduğu bile net değil” tabirlerini kullanırken bu çeşit dolar borçlanmasına ait bilgi eksikliğinin siyaset yapıcıları sıkıntı durumda bıraktığına dikkat çekti.
Raporda, “Bu nedenle, kriz vakitlerinde, finansal sistemdeki merkez bankası takas sınırları üzere kısa vadeli dolar akışının düzgün bir formda yine sağlanmasına yönelik siyasetler belgisiz bir hal alıyor” değerlendirmesinde bulunuldu.
Uzmanlar bu yılın başlarında üç yılda bir global para piyasalarına dair yapılan anketten elde edilen datalara dayanan bulguların zımnî kaldıraçlarla ilgili eşine az rastlanır bir görünüm sunduğunun altını çiziyor. BIS, türevlerin oluşturduğu toplam dolar borcunun 80 trilyon doları aştığını ve bu sayının dolar bazlı hazine tahvilleri, geri alım mutabakatları ve ticari senetlerin toplamından fazla olduğuna vurgu yaptı.
Borç ABD dışı bankaların sermayelerinin 10 katından fazla
Rapora nazaran, merkezi ABD dışında bulunan bankaların bu borcun 39 trilyon dolarını taşıdığını, bu ölçünün bilanço içi yükümlülüklerinin iki katından fazla ve sermayelerinin on katından fazla olduğu kaydedildi.
Bir döviz takasında, bir Hollanda emeklilik fonu dolar ödünç alabilir ve euro ödünç verebilir ve daha sonra dolarları geri ödeyip euro alabilir. BIS raporunda, bunun kavramsal olarak bir repo mutabakatına benzediğini, lakin teminat olarak tahviller yerine para ünitelerinin değiş tokuş edildiğine dikkat çekildi. Araştırmacılar, dolar borcunun büyük kısmının çok kısa vadeli olduğunu ve dolar fonlama sıkışıklığına yol açabileceğini söyledi.
Öte yandan diğer bir BIS raporu ise günlük varsayımı 2,2 trilyon dolarlık döviz cirosunun ödeme riskine tabi olduğunu ortaya koydu. Bu durum ticaretin taraflarından birinin borçlu olunan para ünitesini ödeyememe mümkünlüğünü ortaya koyuyor. Böylesi bir durumun piyasa iştirakçileri için sistemi tehdit edebilecek kadar kayda bedel sonuçlar oluşturabileceği bedellendiriliyor.
